วันรัฐธรรมนูญ

ประวัติความเป็นมาของรัฐธรรมนูญไทย

รัฐธรรมนูญเป็นกฎหมายสูงสุดของประเทศ กำหนดหลักการปกครอง สิทธิและเสรีภาพของประชาชน รวมถึงหน้าที่ของรัฐ ประเทศไทยมีประวัติศาสตร์การปกครองที่ยาวนานกว่า 700 ปี ในช่วงแรกนั้น ประเทศไทยปกครองด้วยระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ โดยพระมหากษัตริย์ทรงมีอำนาจสูงสุดในการปกครองประเทศ

แนวคิดเรื่องรัฐธรรมนูญเริ่มเข้ามาในประเทศไทยในช่วงรัชกาลที่ 4 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงมีพระราชประสงค์ที่จะนำเอาหลักธรรมาภิบาลมาใช้ในการบริหารประเทศ โดยทรงประกาศใช้พระราชบัญญัติปกครองท้องที่ รัตนโกสินทร์ศก 112 (พ.ศ. 2435) ซึ่งเป็นกฎหมายที่บัญญัติให้ราษฎรมีสิทธิเลือกตั้งผู้ใหญ่บ้านและกำนัน

แนวคิดเรื่องรัฐธรรมนูญได้รับการพัฒนามากขึ้นในช่วงรัชกาลที่ 5 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงมีพระราชดำริที่จะปรับปรุงการปกครองประเทศให้ทันสมัย โดยทรงประกาศใช้พระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผ่นดินสยาม พุทธศักราช 2435 (พ.ศ. 2435) ซึ่งเป็นกฎหมายที่มีบทบัญญัติเกี่ยวกับสิทธิและเสรีภาพของราษฎร เช่น สิทธิเสรีภาพในการพูด พิมพ์ คิด แสดงความคิดเห็น และสิทธิเสรีภาพในการสมาคม

การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 เป็นจุดเริ่มต้นของระบอบประชาธิปไตยในประเทศไทย คณะราษฎรได้ประกาศใช้พระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผ่นดินสยามชั่วคราว พุทธศักราช 2475 (พ.ศ. 2475) ซึ่งเป็นรัฐธรรมนูญฉบับแรกของประเทศไทย โดยกำหนดให้ประเทศไทยเป็นราชอาณาจักรประชาธิปไตย โดยมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุขของรัฐ

รัฐธรรมนูญฉบับถาวรฉบับแรกของประเทศไทย คือ รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสยาม พุทธศักราช 2475 (พ.ศ. 2475) รัฐธรรมนูญฉบับนี้กำหนดให้ประเทศไทยเป็นราชอาณาจักรประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข มีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุขของรัฐ มีรัฐสภาเป็นสภานิติบัญญัติ และให้มีคณะรัฐมนตรีเป็นผู้ใช้อำนาจบริหาร

ประเทศไทยมีรัฐธรรมนูญฉบับถาวรมาแล้วทั้งสิ้น 20 ฉบับ โดยรัฐธรรมนูญฉบับล่าสุด คือ รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 (พ.ศ. 2560) รัฐธรรมนูญฉบับนี้กำหนดให้ประเทศไทยเป็นราชอาณาจักรประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข มีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุขของรัฐ มีรัฐสภาเป็นสภานิติบัญญัติ และให้มีคณะรัฐมนตรีเป็นผู้ใช้อำนาจบริหาร

ความหมายและความสำคัญของรัฐธรรมนูญ

• เป็นกฎหมายสูงสุดของประเทศ รัฐธรรมนูญเป็นกฎหมายที่มีความสำคัญสูงสุดของประเทศ กฎหมายใดๆ ก็ตามจะต้องไม่ขัดต่อรัฐธรรมนูญ
• กำหนดหลักการปกครอง รัฐธรรมนูญกำหนดรูปแบบการปกครองของประเทศ เช่น ระบอบประชาธิปไตย ระบอบเผด็จการ เป็นต้น
• กำหนดสิทธิและเสรีภาพของประชาชน รัฐธรรมนูญกำหนดสิทธิและเสรีภาพของประชาชน เช่น สิทธิเสรีภาพในการพูด พิมพ์ คิด แสดงความคิดเห็น สิทธิเสรีภาพในการสมาคม
• กำหนดหน้าที่ของรัฐ รัฐธรรมนูญกำหนดหน้าที่ของรัฐ เช่น หน้าที่ในการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของประชาชน หน้าที่ในการส่งเสริมการศึกษาและสวัสดิการสังคม

รัฐธรรมนูญมีความสำคัญต่อประเทศชาติ
รัฐธรรมนูญช่วยคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของประชาชน ตัวอย่างเช่น รัฐธรรมนูญกำหนดว่าประชาชนมีสิทธิเสรีภาพในการพูด พิมพ์ คิด แสดงความคิดเห็น รัฐธรรมนูญจึงช่วยคุ้มครองสิทธิของประชาชนไม่ให้ถูกละเมิด
รัฐธรรมนูญช่วยส่งเสริมการพัฒนาประเทศ ตัวอย่างเช่น รัฐธรรมนูญกำหนดให้รัฐมีหน้าที่ในการส่งเสริมการศึกษาและสวัสดิการสังคม รัฐธรรมนูญจึงช่วยส่งเสริมการพัฒนาประเทศในด้านต่างๆ
รัฐธรรมนูญช่วยสร้างความเป็นธรรมในสังคม ตัวอย่างเช่น รัฐธรรมนูญกำหนดให้ทุกคนมีสิทธิเท่าเทียมกัน รัฐธรรมนูญจึงช่วยสร้างความเป็นธรรมในสังคม

พัฒนาการของรัฐธรรมนูญไทย

• ยุคสมบูรณาญาสิทธิราชย์ (พ.ศ. 2325-2475) ในช่วงนี้ ประเทศไทยปกครองด้วยระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ โดยพระมหากษัตริย์ทรงมีอำนาจสูงสุดในการปกครองประเทศ รัฐธรรมนูญในยุคนี้จึงมีบทบาทในการจำกัดอำนาจของพระมหากษัตริย์
• ยุคประชาธิปไตย (พ.ศ. 2475-ปัจจุบัน) ในช่วงนี้ ประเทศไทยปกครองด้วยระบอบประชาธิปไตย โดยมีรัฐธรรมนูญเป็นกฎหมายสูงสุดของประเทศ รัฐธรรมนูญในยุคนี้จึงมีบทบาทในการกำหนดหลักการปกครอง สิทธิและเสรีภาพของประชาชน รวมถึงหน้าที่ของรัฐ
• ยุครัฐสภา (พ.ศ. 2502-ปัจจุบัน) ในช่วงนี้ ประเทศไทยมีรัฐธรรมนูญฉบับถาวรเป็นส่วนใหญ่ โดยรัฐธรรมนูญในยุคนี้ให้ความสำคัญกับบทบาทของรัฐสภาในการตรวจสอบการใช้อำนาจของรัฐบาล

รัฐธรรมนูญฉบับต่างๆ ของไทย

รัฐธรรมนูญเป็นกฎหมายสูงสุดของประเทศ กำหนดหลักการปกครอง สิทธิและเสรีภาพของประชาชน รวมถึงหน้าที่ของรัฐ ประเทศไทยมีประวัติศาสตร์การปกครองที่ยาวนานกว่า 700 ปี โดยมีรัฐธรรมนูญฉบับถาวรมาแล้วทั้งสิ้น 20 ฉบับ แต่ละฉบับมีพัฒนาการและบทบาทที่แตกต่างกัน

รัฐธรรมนูญฉบับแรก
รัฐธรรมนูญฉบับแรกของประเทศไทย คือ พระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผ่นดินสยามชั่วคราว พุทธศักราช 2475 (พ.ศ. 2475) ประกาศใช้เมื่อวันที่ 27 มิถุนายน พ.ศ. 2475 โดยคณะราษฎรหลังจากเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 รัฐธรรมนูญฉบับนี้กำหนดให้ประเทศไทยเป็นราชอาณาจักรประชาธิปไตย โดยมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข

รัฐธรรมนูญฉบับถาวรฉบับแรก
รัฐธรรมนูญฉบับถาวรฉบับแรกของประเทศไทย คือ รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสยาม พุทธศักราช 2475 (พ.ศ. 2475) ประกาศใช้เมื่อวันที่ 10 ธันวาคม พ.ศ. 2475 รัฐธรรมนูญฉบับนี้กำหนดให้ประเทศไทยเป็นราชอาณาจักรประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข มีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุขของรัฐ มีรัฐสภาเป็นสภานิติบัญญัติ และให้มีคณะรัฐมนตรีเป็นผู้ใช้อำนาจบริหาร

• รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2489 (พ.ศ. 2489)
• รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) พุทธศักราช 2490 (พ.ศ. 2490)
• รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2492 (พ.ศ. 2492)
• รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2502 (พ.ศ. 2502)
• รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2517 (พ.ศ. 2517)
• รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2521 (พ.ศ. 2521)
• รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2534 (พ.ศ. 2534)
• รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 (พ.ศ. 2540)
• รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) พุทธศักราช 2549 (พ.ศ. 2549)
• รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 (พ.ศ. 2550)
• รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2557 (พ.ศ. 2557)
• รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 (พ.ศ. 2560)

สิทธิและหน้าที่ของประชาชนตามรัฐธรรมนูญ

สิทธิและหน้าที่ของประชาชนตามรัฐธรรมนูญเป็นสิ่งสำคัญที่ประชาชนทุกคนควรรู้และเข้าใจ สิทธิของประชาชนคือสิ่งที่ประชาชนพึงได้รับตามกฎหมาย หน้าที่ของประชาชนคือสิ่งที่ประชาชนพึงปฏิบัติตามกฎหมาย

• สิทธิเสรีภาพส่วนบุคคล เช่น สิทธิในชีวิตและร่างกาย สิทธิในความเป็นส่วนตัว สิทธิในการรับรู้ข่าวสาร สิทธิในการสมาคม สิทธิในการชุมนุม เป็นต้น
• สิทธิเสรีภาพทางการเมือง เช่น สิทธิในการออกเสียงเลือกตั้ง สิทธิในการสมัครรับเลือกตั้ง สิทธิในการมีส่วนร่วมในการบริหารราชการแผ่นดิน เป็นต้น
• สิทธิทางเศรษฐกิจและสังคม เช่น สิทธิในการประกอบอาชีพ สิทธิในการได้รับการศึกษา สิทธิในการได้รับบริการสาธารณสุข สิทธิในการได้รับสวัสดิการสังคม

• หน้าที่พิทักษ์รักษาไว้ซึ่งชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข
• หน้าที่ป้องกันประเทศ พิทักษ์รักษาเกียรติภูมิ ผลประโยชน์ของชาติ และสาธารณสมบัติของแผ่นดินรวมทั้งให้ความร่วมมือในการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย
• หน้าที่เสียภาษีตามฐานภาษีของตน
• หน้าที่ปฏิบัติตามกฎหมาย
• หน้าที่ช่วยเหลือสังคมและพัฒนาชุมชน

• สิทธิเสรีภาพในการพูด พิมพ์ คิด แสดงความคิดเห็น ประชาชนมีสิทธิเสรีภาพในการพูด พิมพ์ คิด แสดงความคิดเห็นอย่างเสรี แต่ต้องไม่ขัดต่อกฎหมาย เช่น ไม่หมิ่นประมาทผู้อื่น ไม่ยุยงปลุกปั่นให้เกิดความแตกแยก เป็นต้น
• หน้าที่เสียภาษีตามฐานภาษีของตน ประชาชนมีหน้าที่เสียภาษีตามฐานภาษีของตน โดยกฎหมายกำหนดให้บุคคลธรรมดามีหน้าที่เสียภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา บุคคลธรรมดามีหน้าที่เสียภาษีมูลค่าเพิ่ม